به نقل از «مهر»

کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» به چاپ دوم رسید

تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۵۱۳۸۲

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه» اثر عباس کوثری است که در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در ۲۳۸ صفحه تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه به چاپ دوم رسید.

گستره علوم قرآنی همانند دیگر علوم می‌تواند بسترساز بسیاری از قواعد و مسائل مستحدثه‌ای باشد که در روشنگری برخی از ابعاد قرآن نقش آفرین است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از مسائل جدید علوم قرآنی می‌توان به موضوع سیاق و نقش آن در استنباط فقهی و تفسیر قرآن اشاره کرد. کلمه سیاق در کلمات پیشینیان کاربرد داشته است و حتی برخی مفسران همانند علامه طباطبایی آفاق جدیدی از معارف قرآنی را بر اساس آن ترسیم نموده‌اند؛ اما حقیقت سیاق، حجیت آن، ابعاد و آثار مختلف آن، عناصر کاربردی و چگونگی تحقق و شکل‌گیری سیاق و… به صورت خاص بررسی نگردیده است.

در اثر پیش رو این مسئله با عنوان نقش سیاق در تفسیر قرآن و فقه به تحقیق درآمد و به جایگاه آن در فقه، اصول، تفسیر و ادبیات پرداخته شد.

‌ساختار اثر

این کتاب در ۶ فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان مفاهیم و کلیات به بررسی سیاق در لغت، تعریف سیاق از نگاه مفسران و سیاق در اصطلاح علم اصول و فقه پرداخته و شرایط تحقق سیاق (پیوستگی و عدم فاصله و ارتباط صدوری و موضوعی) و کتاب شناسی سیاق را تشریح کرده است.

نویسنده در فصل دوم با عنوان «حجیت سیاق و شرایط آن» به تبیین حجیت سیاق، سخنان اخباریان و پاسخ آنان و شرایط حجیت سیاق (نبود نصّ مخالف، متشابه نبودن آیات و عدم تعارض با اصل مسلّم عقلی) پرداخته و انواع سیاق (سیاق آیه، سیاق سوره‌ها و سیاق جمله) و تقسیم دیگر برای سیاق (تعریف سیاق عام، سیاق ثقافی و سیاق لغوی) را مورد تأکید قرار داده است.

«عناصر تأثیرگذار در سیاق» عنوان سومین فصل از کتاب حاضر است که در آن قواعد ادبی (حروف جاره و ادات حصر) و عنصر غرض تبیین شده و عنصر مخاطب و قواعد اصولی (نکره در سیاق نفی یا نهی و یا استفهام، نکره در مقام اثبات، معرفه در سیاق نفی و وقوع امر در سیاق نهی) به رشته تحریر درآمده است.

فصل چهارم با عنوان «آثار کاربردی سیاق» به بررسی فواید کاربرد سیاق (تبیین مجمل، تخصیص عام و تقیید مطلق، تنوع دلالت، مبنای قاعده احترازیت قیود، تعیین محذوف و استنباط احکام) می‌پردازد.

نویسنده در پنجمین فصل از این کتاب با عنوان «کاربرد سیاق در فقه» فقها و کاربرد سیاق در مباحث فقهی (صاحب حدائق) (نقد سخن شیخ بهایی با استدلال به سیاق و حجیت سیاق در صورت فقدان دلیل مخالف)، صاحب جواهر (نکره در سیاق اثبات در مقام امتنان و استدلال به سیاق صدر کلام) و شیخ انصاری (استثنا در سیاق نفی و اثبات موضوعی غیبت) را به نگارش درآورده است.

«سیاق از نگاه مفسران» عنوان ششمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن بهره‌گیری مفسران از سیاق در تفسیر آیات (علامه طباطبایی، زمخشری، فخر رازی و ابن عاشورا) مورد تأکید قرار گرفته است.

کد خبر 5894763 فاطمه علی آبادی

منبع: مهر

کلیدواژه: قرآن شیخ انصاری شیخ بهایی علامه طباطبایی قران قرآن کریم معرفی کتاب امام حسن عسکری ع امام زمان حضرت مهدی عج قرآن ایران آیت الله خامنه ای مهدویت کربلا مقام معظم رهبری عراق قران مداحی هفته دفاع مقدس سیاق در تفسیر تفسیر قرآن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۵۱۳۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (11 اردیبهشت)

به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم
بهار توبه شکن می‌رسد چه چاره کنم

سخن درست بگویم نمی‌توانم دید
که می خورند حریفان و من نظاره کنم

چو غنچه با لب خندان به یاد مجلس شاه
پیاله گیرم و از شوق جامه پاره کنم

به دور لاله دماغ مرا علاج کنید
گر از میانه بزم طرب کناره کنم

ز روی دوست مرا چون گل مراد شکفت
حواله سر دشمن به سنگ خاره کنم

گدای میکده‌ام لیک وقت مستی بین
که ناز بر فلک و حکم بر ستاره کنم

مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم

به تخت گل بنشانم بتی چو سلطانی
ز سنبل و سمنش ساز طوق و یاره کنم

ز باده خوردن پنهان ملول شد حافظ
به بانگ بربط و نی رازش آشکاره کنم

تفسیر :

با آرزوهای محال و دست نیافتنی عمر خود را هدر ندهید و عاقلانه فکر کنید و تصمیم بگیرید. هرگز از خط تعادل خارج نشوید و از افراط و تفریط برحذر باشید.

اگرچه ناملایمات زندگی فشار زیادی به شما آورده اما شجاعت خود را حفظ کنید و در برابر سختی ها سر خم نکنید که انشالله به نیت دل خود برسید.

زندگی نامه حافظ

حافظ، شاعر فارسی زبان قرن هشتم هجری بوده که در سال ۷۲۷ هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدر او بهاءالدین محمد نام داشت که در دوران کودکی حافظ، از دنیا رفت. حافظ در دوران نوجوانی شاگرد نانوا بود و به‌همراه مادرش زندگی سختی را سپری می‌کرد. گفته می‌شود او در اوقات فراغت خود به مکتب‌خانه‌ای که نزدیک نانوایی بود می‌رفت و خواندن و نوشتن را از همان جا فراگرفته است. او در مجالس درس علما و بزرگان زمان خود شرکت می‌کرد و نیز‌زمان برای کسب درآمد به کارهای سخت و طاقت فرسا می‌پرداخت. خانه حافظ در محله شیادان شیراز بود.

این شاعر بزرگ در دوران جوانی بر تمام علوم مذهبی و ادبی مسلط شد و در دهه بیست زندگی خود به یکی از مشاهیر علم و ادب سرزمین خود تبدیل شد. جالب است بدانید که او قرآن را به‌طور کامل حفظ بود و به همین خاطر تخلص حافظ را برای او انتخاب کردند. شمس الدین محمدبن بهاءالدین محمد حافظ شیرازی حدود چهل سال در حوزه درس استادان آن زمان از قبیل قوام الدين عبدالله، مولانا بهاء الدين عبدالصمد بحرآبادی، مير سيد شريف علامه گرگانی، مولانا شمس الدين عبدالله و قاضی عضدالدين عيجی  شرکت می‌کرد و به همین خاطر به اکثر دانش‌های زمان خود مسلط بود.

حافظ در دوران شاه شیخ ابواسحاق به دربار راه پیدا کرد و شغل دیوانی را برای خود انتخاب کرد. او علاوه بر شاه ابواسحاق، در دربار شاهان دیگری همانند شاه شیخ مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی نیز حضور پیدا کرده بود. حافظ از طریق دیوانی امرار معاش می‌کرد و شاعری شغل اصلی او نبود. جالب است بدانید که بزرگ‌ترین گناه از نظر حافظ، ریاکاری و مردم‌فریبی بود. حافظ در دوران زندگی خود اشعار به‌ویژه غزلیات بسیار زیبا و معنی‌داری سروده است که نیز‌اکنون پس از گذشت قرن‌ها از آن، بوی تازگی داده و خواندنش آرامش‌بخش است. دیوان اشعار حافظ شامل غزلیات، قصیده، مثنوی، قطعات و رباعیات می‌شود.

حافظ در دوران جوانی عاشق دختری به نام شاخه نبات شد؛ البته برخی بر این عقیده‌اند که نام همسر حافظ نسرین بود و او این نام را به‌دلیل شیرین زبانی معشوقه‌اش به او اختصاص داده است. او برای رسیدن به معشوقه‌اش، ۴۰ شبانه روز را به‌طور مستمر در آرامگاه باباکوی شب زنده‌داری کرده و به دعا پرداخت. سپس، با شاخه نبات ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند پسر بود. حافظ تنها یک بار ازدواج کرد و پس از مرگ همسرش مجرد ماند. به همین خاطر بسیاری از عارفان و عاشقان، عشق مقدس و واقعی را در حافظ جستجو می‌کنند. پسر این شاعر بزرگ نیز در دوران جوانی در راه سفر نیمه‌کاره به هند همراه پدرش از دنیا رفت.

در تقویم رسمی ایران، ۲۰ مهر روز بزرگداشت حافظ است و هر ساله در این روز مراسم بزرگداشت حافظ با حضور پژوهشگرانی در سراسر دنیا روی آرامگاهش در شهر شیراز برگزار می‌شود.

 

آثار حافظ

دیوان حافظ شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چند قصیده است که آن را در در ۵۰ سال از زندگی خود سروده است؛ یعنی به‌طور متوسط در هر سال تنها ۱۰ غزل سروده است؛ زیرا او در لحظاتی خاص به سرودن اشعار خود می‌پرداخت و تمرکز خود را روی خلق آثاری ناب گذاشته بود که شایسته مقام معشوق باشد. این نکته بسیار قابل‌توجه و تامل‌برانگیز بوده و به همین خاطر دیوان او را به یک کتاب خاص و خواندنی تبدیل کرده است. دیوان حافظ بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر دنیا به چاپ رسیده است. حافظ لقب ماهرترین غزل‌سرای زبان فارسی را نیز با اقتدار از آن خود کرده و تک بیت‌های او بسیار درخشان و تماشایی است.

شاید تعبیر کردن یا قدرت تاویل پذیری را بتوان از مهم‌ترین خصوصیات اشعار حافظ به حساب آورد؛ زیرا هر کس که دیوان حافظ را باز کرده و غزلی از آن می‌خواند، با توجه به شرایط روحی خود برداشت متفاوتی از آن می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حافظ آن شعر را فقط برای حال آن لحظه او سروده است. در اشعار حافظ، تناسبات هنری به شکلی ظریف و دقیق رعایت شده‌اند و ایهام و ابهام را به جا و درست به کار برده است. در برخی از اشعار حافظ، زبان طنز نیز به کار گرفته شده تا ناگفته‌ها به کمک زبان طنز بیان شود.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: فال حافظ امروز : یک غزل ناب و یک تفسیر گویا (9 اردیبهشت)